Мазмұны

10.1 Жалпы мәліметтер

кристал материалы маңызға ие. Бұл жоғары жұмсарту температурасы (1350 °C дейін) бар берік, ыстыққа төзімді материал.
Басқа салаларда қолдану. Литий қосылыстары химия өнеркәсібінде органикалық қосылыстарды синтездеуде және синтетикалық каучук өндірісінде катализатор ретінде қолданылады. Олар ауаны айдау қондырғыларында, фармацевтика, тоқыма және тамақ өнеркәсібінде, ауыл шаруашылығында (инсектофунгицидтер өндірісі, өсімдіктердің өсуін ынталандыру) және т.б. қолданылады.
2019 және 2020 жылдары әлемдік литий өндірісі шамамен 86 000 және 82 000 метрикалық тоннаны құрады, бұл 2018 жылмен салыстырғанда шамамен 10% - ға аз, бұл сұраныстың тұрақты өсуіне қарамастан, өндіріс жылдан жылға айтарлықтай өзгеруі мүмкін екенін көрсетеді. Қазіргі уақытта Америка Құрама Штаттарындағы жалғыз литий өндірісі Невададағы тұзды кен орнында жүзеге асырылады. Silver Peak литий зауыты, Невада, 2020 жылы шамамен 2200 метрикалық тонна литий карбонатының (LCE) эквивалентін өндірді, бұл шамамен 410 метрикалық тонна литий немесе жылдық ішкі тұтынудың шамамен 20% құрайды.
Литий карбонаты нарықтарда сатылатын көптеген литий батареяларының негізгі ингредиенті болып табылады, сондықтан LCE литий өндірісінің, әсіресе өнеркәсіп пен экономикалық талдаудың жалпы қабылданған бірлігі болып табылады.

Минералдар, кендер және кен концентраттары
Литий - литофильді (литофильді элементтер деп, минералдары силикаттар және басқа оттегі қышқылдарының тұздарын немесе оксидтерін атайды), жер қыртысында кең таралған элемент (массасы бойынша мөлшері 6,5 * 10-3%). Элемент негізінен қышқыл тау жыныстарында (граниттер, липариттер) және шөгінді жыныстарда (саздар мен тақтатастар) шоғырланады. Сонымен қатар, литий топырақта, тұзды ерітінділерде, теңіз суында, көмірде, өсімдіктер мен жануарлар организмдерінде кездеседі.
Литий кен орындарының үш негізгі түрінде кездеседі: тұзды жер асты сулары (континенттік тұзды ерітінділер), гидротермиялық өзгертілген саздар (тұмба шөгінділер) және пегматиттер (кристалды қатты жыныстар). Құрамында литий бар минералдар негізінен фосфаттар мен күрделі алюмосиликаттар болып табылады. Коммерциялық маңызды литий бар минералдарға сподумен, лепидолит, петалит және амблигонит жатады. Әлемдік литий қоры 21 миллион метрикалық тонна литийге бағаланады, ал әлемдік литий ресурстық базасы 86 миллион метрикалық тонна литийге бағаланады. АҚШ-тағы литийдің ресурстық базасы континентальды тұзды ерітінділерде (геотермалдық тұзды ерітінділерді қоса алғанда), тұмба  шөгінділерінде және пегматиттердегі литийдің мөлшері 7,9 миллион метрикалық тоннаға бағаланады. Такер асуы ресурстарының жаңа бағалаулары (ықтимал 22,4 миллион метрикалық тонна) АҚШ-тағы литий қорлары АҚШ Геологиялық қызметінің ағымдағы бағалауларынан жоғары болуы мүмкін деп болжайды.
1950 жылдардан бастап литий өндірісі заманауи материалдарда, соның ішінде металл қорытпаларында, арнайы әйнекте және керамикада компонент ретінде қолданылуының арқасында экспоненциалды түрде өсті.
Құрамында литий бар 150-ге жуық минерал белгілі. Көбінесе бұл силикаттар немесе фосфаттар. Бес минералдың өнеркәсіптік маңызы бар: сподумен, лепидолит, цинивальдит, петалит және амблигонит.
Сподумен LiAl(Si2O6) немесе Li2O×А12О3×4SiO2. Құрамында  6-7,5% Li2O болады; қаттылығы 6,5-7; тығыздығы 3,2 г/см3. Балқу температурасы 1380 ℃. 950 -1100 ℃ температурада моноклинді форма (α-сподумен) тетрагональға (β-сподумен) ауысады. 
Лепидолит KLi3(Si3AlO10)(F,OH)2 - литийлі слюда тобынан шыққан алюмосиликат. Құрамында 2-6% Li2O және MgO, FeO, CaO, Na2O, MnO қоспалары, сондай-ақ Rb2O (кейде 3,7% дейін) және Cs2O (1,5% дейін) болады. Кристалдық торы моноклинді. Қаттылығы 2,5-4; тығыздығы 2,8-3,3 г/см3.
Цинивальдит KLiFe11Al(Si3A1O10)(F1OH)2 - литий слюдасы, изоморфты биотит - лепидолит қатарының аралық мүшесі. Құрамында 1-5 % Li2O болады. Торы моноклинді. Қаттылығы 2-3; тығыздығы 2,9-3,2 г/см3.
Петалит (Li, Na) AlSi4O10 - литий алюмосиликаты. Құрамында 2-4% Li2O болады. Торы моноклинді. Қаттылығы 6 - 6,3; тығыздығы 2,3-2,5 г/см3.
Амблигонит LiAl(PO4) (FOH) - құрамында фтор бар литий және алюминий фосфаты. Литийге ең бай минерал (7-9,5% Li2O), бірақ кен қорларының шектеулі болуына байланысты өнеркәсіптік маңызы аз. Қаттылығы 6,0; тығыздығы 3-3,15 г/см3. Құрамында сподумен, лепидолит және петалит бар кендер өнеркәсіптік маңызы зор. Негізінен гранитті пегматит кен орындары пайдаланылады. 
Литийдің көзі ретінде тұзды тұздықтардағы шөгінді кен орындары қолданылады.
Литийдің өнеркәсіптік кен орындары КСРО, Канада, АҚШ, Оңтүстік-батыс Африка, Родезия, Мазамбик, Бразилия, Аргентина, Швеция, Испания, Германия, Чехословакияда белгілі.
Тұзды ерітінділер литийдің маңызды көзіне айналады деп күтілуде.
Литийдің негізгі коммерциялық көздері Австралия мен Қытайдағы қатты кендер, сондай-ақ Аргентина, Чили және Қытайдағы тұзды кен орындары болып табылады. Бұл елдер әлемдік литий өндірісінің көп бөлігін құрайды. Тұз шөгінділері әлемдік литий өндірісінің 50-75 пайызын құрайды (3.3-сурет). Тұзды ерітіндінің негізгі кен орындары